La ciutat Llegendes i tradicions Festes i esdeveniments Història de la ciutat Itineraris turístics Novetats Més apartats

Els franciscans i Girona.

Durant el segle XIII fa la seva aparició una nova classe social, la burgesia, unes noves institucions i, en conseqüència, unes noves actituds socials. La fundació de l'orde dels Frares Menors va constituir un aspecte d'aquests nous vents, i la ciutat de Girona és un exemple típic d'aquest desenvolupament a la corona d'Aragó: una població que reflectia algunes de les tendències pluralistes, amb una comunitat jueva important, Girona esdevingué un centre considerable per a les activitats de les noves fundacions religioses, com els mercedaris, els carmelitans, els dominics i els franciscans.

Cap d'aquests ordes, però, no causà un impacte tan gran sobre la totalitat de la societat en els segles XIII i XIV com el dels franciscans. Això va ser degut al fet que aquests varen ser els que més estretament copsaren la importància creixent dels mercaders, la dels nous professionals i la dels rics comerciants, tan representats a Girona.

Estan ben documentats els lligams entre la ciutat i els frares, la generositat dels ciutadans de Girona, i el ràpid establiment d'una relació entre els frares i els rectors de les parròquies que, al futur, es desfaria enmig de sòrdids conflictes per drets econòmics i territorials.

Girona es distingeix, també, per una altra raó: és l'única ciutat catalana d'on s'ha descobert evidència documental d'una visita i estada de Sant Francesc. La devoció dels habitants de Girona probablement no era més gran que la d'altres catalans i, de fet, la tradició afirma que sant Francesc fundà força convents a la Corona d'Aragó (1).

El 1245, la catedral i el capítol de Pamplona denunciaven els franciscans per herètics, considerant-los pitjors que jueus o musulmans, i, en conseqüència, com absolutament indesitjables als que no es podia permetre d'establir-se dintre els límits de la ciutat. L'absència a Girona de prejudicis d'aquesta mena segurament contribuí força a la llibertat que els franciscans tingueren per a adquirir terrenys i començar-hi la construcció del seu convent.

El 1231 els treballs dels primers frares començaven a donar fruit; Bernat Esteve, canonge de Girona, dona cases i un jardí en el Mercadal al ministre provincial de l'ordre, fra Joan, a fin que es pogués edificar un convent a la ciutat. Aquest fet, documentat, és l'inici de la història del complex conventual que va perviure fins a la desamortització de Mendizábal el 1836, amb l'exclaustració dels frares i la venda dels edificis i terrenys que el conformaven.


Documents.

In caritate Dei et pacientia Christi. Ego. Bernardus Stephani Gerundensis canonicus et publicus notarius gaudenti animo et spontanea voluntate, assensu et voluntate Domini G[uillelmi] Dei gracia Gerundensis episcopi et tocius Gerundensis ecclesie capituli, dono et offero Deo et sanctissime Virgini Marie et Sancto Francischo, confessori suo et conventui ordinis minorum, presentium scilicet et futurorum, ob remedium anime mee et patris et matris mee et Domini P[etri] regis Aragone bone memorie et fratrum et parentum et amicorum et benefactorum meorum atque omnium fidelium christianorum, et etiam in presenti cum hac publica carta omni tempore valitura liberando trado in manu et potestate fratris Iohannis, ministri Ispanie, in ordine et conventu minorum totum meum mansum sive domos integre et totum meum ortum integre de Mercatallo: que omnia teneo per Gerundensem ecclesiam, que etiam affrontant ab oriente in alodio eiusdem ecclesie, et in alio meo orto, qui est alodium Sancti Felicis, a meridie in carreria sive in carreriis, ab occidente Sancti Felicis, a meridie in carreria sive in carreriis, ab occidente similiter in alodio Sancte Marie vel in tenedone R[aimundi] de Mercatallo, a circio in rego vel in alodio Sancte Marie, ultra regum, cum exitibus et ingressibus et pertinenciis et tenedonibus et domibus et arboribus diversonim generum, et cum omnibus aliis in eis habentibus eisque qualicumque modo pertinentibus, et cum omnibus proprietatibus sive integritatibus suis, et ut melius dici vel intelligi potest, ad utilitatem et comodum iam dicti ordinis minorum, sic Domino Deo et sanctissime Virgini Marie, matri eius et Sancto Francischo, confessori suo in perpetuum dono et offero, et irrevocabiliter trado, tali videlicet modo, quod fiat ibi ecclesia et monasterium ad honorem Dei et sanctissime Virginis Marie et omnium sanctorum in honore et nomini Sancti Francischi; et sit in ecclesia illa altare beate Marie, ad quod altare ego, Bernardus Stephani predictus, dono et offero ad quamdam lampadam ardendam, scilicet nocte et die, illas domos, quas habeo apud Mercatallum in carreria merdiana, iuxta domos Sancte Elene in alodio domini Regis, qui ibi accipit pro brevi unum obolum. Et volo, et rogo atque supplico quod fratres ordinis minorum faciant in perpetuum assiduam residenciam in prefato loco ad servicium Dei faciendum et sanctissime Virginis Marie et Sancti Francischi et omnium sanctorum, et ad salutem omnium fidelium christianorum, tam vivorum videlicet quam et defunctonim; et habeant predicta omnia et teneant et possideant nunc et in perpetuum per infinita seculorum secula. Amen.
ítem rogo atque humiliter supplico, amore Dei, et gloriose Virginis Marie et intuitu pietatis et misericordie, quod fratres residentes in supradicto loco faciant specialem commemorationem singulis annis in die annniversarii mei pro anima mea et patris et matris mee in perpetuum.
Et nos, Guillelmus Dei gracia Gerundensis episcopus et totum Capitulum Gerundense ad honorem Dei et gloriose Virginis Marie et Sancti Francischi et omnium sanctorum per nos et per omnes successores nostres, ob remedium et salutem animarum nostrarum, et etiam predecessorum ac successorum nostrorum, donamus et laudamus atque irrevocabiliter in perpetuum concedimus prefata omnia fratribus ordinis minorum per francum alodium.
Si quis hoc rumpere voluerit, non valeat, sed sola presumpcione iram Dei Patris omnipotentis incurrat, et cum luda proditore damnatus in infemo portionem suam accipiat.
Actum est hoc II Kalendas Marcii anno Domini MCCXXX primo.
S. Guilielmi, Dei gracia Gerundensis episcopi. Guilielmus de Montegrino, Gerundensis sacrista, subscribo. Guilielmus de Solario, Gerundensis ecclesiae canonicus. S. Guilielmi de Cartiliano. Raimundus de Avinione, Gerundensis ecclesie canonicus. Guilielmus de Pineto. Ego Marchesius, Gerundensis ecclesie presbiter canonicus iudexque ordinarius, subscribo. Bernardus de Chexanis, Gerundensis canonicus. Berengarius de Locustaria, presbiter et thesaurarius. Ego Bernardus Curtesius, Gerundensis ecclesie presbiter canonicus subscribo. Ego Ioannes presbiter et canonicus subscribo. Hoc probat Arbertus dictus sacrista secundus.
Bernardus de Oscha, qui hoc scripsi mandato Bernardi Stephani Gerundensis canonici et publici notarii. Bernardus Stephani, Gerundensis canonicus et publicus notarius, subscribo, laudo atque in perpetuum confirmo (s.man.).

(AHPF) Publicat a "Col·lecció de documents del Convent de Sant Francesc de Girona (1224-1399), de Jill R. Webster. Annals de l'Institut d'Estudis Gironins. Vol. 28, any 1985.




28 de febrer (1231) 1232. Bernat Esteve canonge de la Seu de Girona, fa donació als franciscans, en mà de Joan, minister Ispanie, d'una casa i terres situades al Mercadal de Girona, a fi que hi construeixin un convent.

Sit notum cunctis quod nos, Raimundus de Monterubeo Gerundensis archilevita et prepositus mensis Augusti, assensu et voluntate Domini G[uillelmi] Dei gracia Gerundensis episcopi et tocius eiusdem Capituli per nos et per omnes nostros successores, amore Dei et intuitu pietatis et misericordie, ob remedium animarum nostrarum et predecessorum et successorum nostrorum, donamus, laudamus atque concedimus Deo et domui Sancti Francischi et ordini minorum in perpetuum quandam partem illius tabule orti quam A[maldus] de Bascanone tenet per preposituram mensis augusti apud Mercatallum circa carrariam versus meridiem, scilicet que tendit de rivo Undaris ad dictam domum fratrum minorum, sicut terminatum est. Quam partem predicte tabule orti dicti fratres addant ad dictam carrariam, et quilibet inde transire valeat, sine contradimento alicuius; et faciant dicti fratres in directo vel linea dictorum terminorum fieri parietem petre et calcis de altitudine unius comunis hominis cum quodam portali quo dictus A[maldus] de Bascanone et sui possint habere in dicto orto egressum et regressum ad libitum suum; et sic dicti fratres minores habeant dictam carrariam libere in perpetuum sine contradimento et impedimento alicuius. Nos autem, propter dictam partem quam de dicta tabula orti dictis fratribus minoribus damus, per nos et per omnes nostros successore diffinimus et remittimus dicto A[rnaldo] de Bascanone et omnibus suis in perpetuum terciam partem unius porchi canonicalis, quam pro censu dicti orti nobis dari tenetur, ita quod de cetero non teneantur nobis nec successoribus nostris dare pro censu dicte tabule nisi tantum duas partes dicti porchi; et sic fiat in perpetuum sine contradimento alicuius.-- Et ego, Arnaldus de Bascanone, per me et per omnes meos laudo et concedo hec omnia supradicta. Si quis contra hec superius scripta ad imimpendum venerit, non valeat.
Actum est hoc VI Kalendas Aprilis anno Domini MCCXXX quarto.
Raimundus de Monterubeo, Gerundensis archilevita et prepositus Augusti. Hoc probat Arbertus dictus sacrista secundus. S. Guilielmi Dei gracia Gerundensis episcopi. Ego Guilielmus de Montegrino, Gerundensis sacrista, subscribo. Ego Raimundus de Albuciano, Bissullunensis archidiaconus, subscribo. Ego E[rmengaudus] de Cerviano, Impuritanensis archidiaconus, subscribo. Ego Raimundus de Basso, abbas Sancti Felicis Gerunde, subscribo. Petrus de Caciano, Gerundensis precentor. Guilielmus de Cartiliano. Guilielmus de Pineto. Ego Bernardus Gaufridi subscribo. S. Bernardi de Chexanis. Ego Petrus de Cistella, presbiter canonicus ecclesie Gerundensis, subscribo. Raimundus de Avinione, Gerundensis canonicus. Ego Bernardus de Belestar, presbiter et canonicus, subscribo. Ego Guilielmus de Turno subscribo. Berengarius de Locustaria, presbiter et canonicus. Bernardus de Villafredario presbiter. S. Guilielmi de Comeliano, Gerundensis ecclesie canonici. Guilielmus de Solario, Gerundensis ecclesie canonicus.
Raimundus de Oscha, qui hoc scripsi mandato Bernardi Stephani, Gerundensis canonici et publici notarii. Bernardus Stephani, Gerundensis canonicus et publicus notarius, subscribo.

(AHPF) Publicat a "Col·lecció de documents del Convent de Sant Francesc de Girona (1224-1399), de Jill R. Webster. Annals de l'Institut d'Estudis Gironins. Vol. 28, any 1985.


27 de març de 1234. Ramon de Montroig, ardiaca de Girona i prepòsit d'Agost a la Seu, fa donació a la casa dels franciscans de Girona d'una peça d'hort situada al Mercadal d'aquesta ciutat a fi de fer-ne carrer, amb reserva de dret de pas per Arnau de Bescanó, a qui és establert l'esmentat hort. (AHPF)

Sit notum cunctis quod ego, Bernardus Raimundi de Deo, per me et per omnes meos presentes atque futuros vendo, et cum hoc publico instrumento omni tempore valituro liberando trado Deo et domui fratrum minorum in perpetuum, in manu et potestate de vobis, fratre Raimundo de Castilione, guardiano eiusdem domus, quamdam partem illius mei orti vocati de Fontaniliis, quem habeo iuxta domum fratrum minorum sicut est divisa et terminata, de carraria versus circium usque ad terminos ibi positos versus meridiem, et usque ad carrariam versus occidentem, et usque ad ortum Salamonis, filii Vitalis de Dulcia, versus orientem, et ad faciendam ibi plateam et carrariam et spatium sive pati ad opus dicte domus et nichil aliud, prout melius dici vel intelligi potest ad commodum et utilitatem dicte domus. Sic dictam partem illius mei orti, ut supra dicitur, vendo et trado in perpetuum predicte domui fratrum minorum pro precio centum quinquaginta sol. bar., quos de elemosinis dicte domus recepisse conficteor, de quibus recognosco me inde esse bene paccatum, renunciando excepcioni non numerate peccunie. Et si amplius valet dicta vendicio dicto precio vel valebit, totum gratis et ex certa sciencia dicte domui in perpetuum dono donacione inter vivos, renunciando expresse auxilio et beneficio illius legis qua deceptis ultra dimidiam iusti precii succurritur, et etiam exceptioni doli et metus, et accioni in factum et restitucioni in integram, et omni alio iuri scripto vel on scripto mihi et meis circa predicta competenti vel competituro. Et ideo predictam partem dicti orti sub forma superius expressa traho et eicio de meo iure, dominio et potestate, et in dominium et ius ipsius domus mitto, et vos, fratrem Raimundum de Castilione predictum inde in corporalem et vacuam posessionem racione dicte domus mitto et induco, ad omnes voluntates dicte domus perpetuo faciendas sine aliquo retentu, quem ibi vel inde non facio, omnibus meis vocibus et racionibus et omnium meorum inde perpetuo extinctis et penes dictam domum translatis et remanentibus. Et convenio predicte domui et fratribus eiusdem loci presentibus et futuris per me et meos predictam vendicionem supra factam, habere et tenere in pace, et esse deffensorem et guarent contra cunctam viventem personam, et de eviccione et de omni interesse obligo dicte domui et fratribus eiusdem loci presentibus et futuris me et heredes meos et successores et omnia mea bona et iura habita et habenda ubique. Hanc vero vendicionem vobis facio, salvo tamen iure ecclesie Gerundensis in aliis, et est certum quod non teneor dicte domui et fratribus eiusdem de eviccione et interesse si ecclesia Gerundensis vel aliquis nomine ipsius aliquid in predicta vendione exigerent. Excipio tamen a predicta vendicione, et mihi et meis in perpetuum retineo quod ego et mei possimus facere in tenedone residui orti mihi remanèntis parietes et domos de abisso usque ad celum et portalia et finestras et ambans, scilicet de tegulata tantum que sint VII palmorum in latitudine super carraria sine pilario et furchis, qui non sint firmati et fixi in carraria, et quod nullo tempore in dictis ambans possit fieri sustre vel postatum nec aliquid aliud, per quod desuper possit aliquis ire, nisi tantum ad aptandum tegulata et stillicidia ipsarum domorum, et de illis ambans cadant et discurrant versus circium in carrariam, et preterea possint facere tabulas V palmorum in latitudine in predicta carraria, que tabule sint et stent iuxta parietem dictarum domorum, et ego et mei habeamus in perpetuum introitum et exitum per dictam carrariam et plateam et spacium sive pati ad opus ipsarum domorum; et quod regeria que modo transit extra ipsum hortum in carrariam versus circium, transeat de longo in longum iuxta parietem qui ibi factus fuerit in carraria iuxta terminos ibi fixos, et quod ego et mei habeamus transitum regerie taliter quod aqua exire non possit nec dare aliquod dampnum in carraria, et quod possimus facere super illam regeriam aquarias in parietibus ad opus aquarum clararumet aliorum nitidorum, que cadant et discurrant in illa regeria, sine lesione tamen aliqua ipsius carrarie.
Actum est hoc XVII Kalendas Ianuarii anno Domini MCCXL nono.
Bernardus Raimundi de Deo, subscribo, Ego, frater Bernardus, Gerundensis episcopus, subscribo. Ego Guilielmus de Montegrino, Gerundensis sacrista, subscribo. Ego Amallus de Olivis, presbiter de capitulo Gerundensi et prepositus mensis Madii, subscribo. Ego Guilielmus de Cartiliano, Gerundensis archilevita, subscribo. S. Petras de Castronovo, Gerundensis canonicus. Ego Bernardus de Gallis subscribo. Ego Raimundus, abbas Sancti Felicis Gerunde, subscribo. Raimundus Berengarii, Gerundensis canonicus, qui hoc firmo. S. Petrus de Requesendo, Gerundensis canonicus. Ego Raimundus de Albuciano, Bisullunensis archidiaconus, subscribo. Bernardus de Falgeriis, presbiter de capitulo Gerunde. Ego Gaufridus de Terrascia, Impuritanensis archilevita, subscribo, S. Amaldus de Miniana, Gerundensis canonicus. Raimundus de Avinione, Gerundensis canonicus. Ego Guilielmus de Colonico, presbiter, subscribo. Ego Guilielmus Raimundus de Avinione, Gerundensis canonicus, subscribo. Ego Guilielmus Bernardus de Sancto Romano, canonicus Gerundensis, subscribo. Berengarius de Locustaria, sacrista secundus. Ego Bernardus de Monellis, Silve archidiaconus, subscribo. Ego Bernardus de Cerviano, Gerundensis precentor, subscribo. S. Michaelis de Sancto Petro. S. Petrus de Navata. S. Guilielmi Gaufridi, presbiteri de capitulo Gerundensi. Ego Bernardus de Belestar, presbiter Gerundensis capituli, subscribo. S. Iacobi de A. de Olivis, testium. S. Bernardi de Chexanis, Gerundensis canonicus. Dalmacii de Petracisa, Gerundensis canonicus. Ego Ioannes de Sancta Leocadia, presbiter de capitulo Gerundensi, subscribo. Guilielmus de Villanova. Ego Bernardus de Villacerto subscribo; Ego Bernardus Isarnus, presbiter de capitulo Gerundensi, subscribo. Ego Bernardus de Saltu, presbiter et thesaurarius, qui hoc firmo. S. Alamandi de Aquaviva, Gerundensis canonici, qui hoc firmo. Ego Bernardus de Palacio, Gerundensis canonicus, subscribo. Ego Guilielmus de Turno subscribo.
Arnallus de Sancto Martino, qui hoc scripsit mandato Bernardi de Vicco, publici Gerunde notarii, cum litteris rasis et emendatis in II linea, ubi dicitur guardiano, die et anno quo supra. Ego Bernardus de Vicco, publicus Gerunde notarius, subscribo.

(AHPF) Publicat a "Col·lecció de documents del Convent de Sant Francesc de Girona (1224-1399), de Jill R. Webster. Annals de l'Institut d'Estudis Gironins. Vol. 28, any 1985.


16 de desembre 1249. Bernat Ramon de Déu ven als franciscans de Girona, en mà del guardià Ramon de Castelló, una part del seu hort, dit de Fontanilles, a fi que sigui pati del convent, amb reserva de poder edificar a la part restant del mateix hort, pel preu de 150 sous bar. de tern. (AHPF) Hi ha còpia de 1332 del notari Ramon Viader de Girona, autoritzada pel jutge ordinari de la mateixa ciutat, Ramon de Gornal.

Primo es convengut e acordat entre lo relligios frare Bernat Fulla del Ordre dels frares menors de Gerona de una part e lo senyor en Johan Castellnou argenter ciutada de Barchinona de part altre. Que lo dit Johan Castellnou dassi a tres mesos prop venidors haie e sie tengut haver fet e ben obrat al dit Bernat Fulla hun bell calser ab sa patena dargent sobredaurat ab nou istories de la Passio tallades, esmaltades en la patena del dit calser e en lo peu del dit calser vuyt istories de la Passio acompliment de tota la Passio e fera lo dit calser obrat segons algun calser de la dita obrat qui es en lo monestir dels frares prehicadors de Gerona o milo si fer sa pot.

Item es convengut entre les dites parts que lo dit calser e patena obrats sien de pes de set marchs e mig une unçe mes o menys e no pus. E si cas sera que lo dit calser e patena peseran mes dels dits set marchs e mig una unçe mes o menys que lo dit fra Bernat Fulla sis volra no sea tengut aprendrel o anaquell cars lo dit Johan Castellnou de continent com lo dit frare Bernat Fulla lo dit calser exceptat no volra sia tengut a tornar e rafondre al dit fra Bernat Fulla tot so e quant ell per lo dit calser li haura bastret e paguat.

Item es convengut e concordat que lo dit fra Bernat Fulla sie tengut a donar e paguar al dit Johan Castellnou a raho de vuyt lliures lo march.

Item que lo dit fra Bernat Fulla de present bestrascha al dit Johan Castellnou per argent e treballs del dit calser e patena sinconta florins dor darago.

Item que lo dit Johan Castellnou haie e sie tengut de donar al dir fra Bernat Fulla lo dit calser obrat e acabat e ben daurat e apunt segons de tals obres se pertany en la forma dessus dita e marchat amarch de Gerona dins lo temps dessus dit.

Item que lo dit Johan Castellnou haia e sia tengut lo dit calser e patena hobrar dins la ciutat de Gerona e no en altra ciutat vila loch o part.

(AHCG. Berenguer P. Sassala, notaria. 4, sig. 160 bis)
Publicat a "Orfebreria catalana medieval. Barcelona 1300-1500. Argenters i documents", Núria de Dalmases Balañá. Institut d'Estudis Catalans. Secció Històrico-Arqueològica. ISBN 84-7283-219-8.


Notes:

(1) - "Col·lecció de documents del Convent de Sant Francesc de Girona (1224-1399), de Jill R. Webster, estudi del que s'han extret la majoria de documents reproduïts. Annals de l'Institut d'Estudis Gironins. Vol. 28, any 1985 Tornar al text

Girona, 19 d'agost de 1441. Joan Castellnou, argenter de Barcelona, signa una contracta amb el convent de Sant Francesc de Girona per a la realització d'un calze i una patena.

Back

CONTACTE ----Avís legal ----Aviso legal ----Legal notice

© Fèlix Xunclà/Assumpció Parés